Charles KREJTMAN (1982)
Voor Descartes. Het logische proces van verward denken.
Ed.J.-E. Hallier/Albin Michel, Parijs, 143 p.
Dit kleine boekje streeft ernaar een fundament te vinden voor de menswetenschappen, wat zeker, aan ons vruchtbare einde van de eeuw (dit is de titel van een roman van J.-E. Hallier), een zeer ambitieus epistemologisch programma is. Als de geschiedenis van de exacte wetenschappen erin is geslaagd de grote momenten te traceren die astronomie, natuurkunde, scheikunde, enz. tot hun huidige niveau van samenhang en voorspellende effectiviteit hebben gebracht, is ze verre van geschiedenis van de menswetenschappen, of ‘sociale wetenschappen’. ', zoals de auteur van het werk dat we presenteren treffender zegt, is in staat een chronologie te presenteren die is opgebouwd rond een paar onbetwistbare 'epistemologische breuken'.
Waar kunnen we deze basis vinden, die een prolegomena zal zijn voor alle toekomstige sociale wetenschappen? Hoe de theoretische leemte op te vullen, die… de huidige verharding van de ‘sociale wetenschappen’ veroorzaakt » ? Terugkerend naar Descartes.
Er zou inderdaad een idee zijn dat bij Descartes embryonaal bleef de sociale wetenschappen heeft haar eigen aanpak, radicaal verschillend van die van de natuurwetenschappen . En de auteur suggereert sociale wetenschappen voorafgaat door een metafysische voorwaarde.
Het project is uitstekend, maar het resultaat lijkt niet helemaal te voldoen aan de verwachtingen van de eerste pagina's. Zeker, het lijkt ons verstandig om terug te gaan naar Descartes: dit is al een rechtvaardiging van het werk, wat veel onderzoekers zal interesseren die niet geloven dat alles al is geschreven over de grondlegger van (of van een?) modern rationalisme. Het is zeker waar dat het nodig is terug te keren naar de metafysica, die enigszins vergeten is – maar om heel verschillende redenen – zowel door mensen van de ‘exacte’ wetenschappen als door die van de ‘menselijke’ wetenschappen. Zoals Quine terecht zei: de filosoof en de wetenschapper zitten in hetzelfde schuitje. De romp van dit schip is metafysica, of je het nu leuk vindt of niet!
Het is zeker verleidelijk om te voorspellen dat als wiskunde het geschikte instrument voor de natuurkunde blijkt te zijn, er een ander instrument zal moeten worden ontwikkeld voor de kennis van sociale praktijken.
Maar als we dat allemaal hebben gezegd, gaat het om bouwen. En wat de auteur ons presenteert, heeft ons niet overtuigd.
Hij ontwikkelt een “logica van het verwarde denken” die niets meer lijkt te zijn dan een meditatie over het thema van de vereniging van de ziel en het lichaam, waarin we ontdekken dat naast helder denken, dat plaatsvindt in een globale visie, als verward moet worden beschouwd. denken, opereren vanuit een smal perspectief.
Deze meditatie leidt uiteindelijk tot het waarnemen daarvan helder denken vindt plaats volgens de volgorde van efficiënte causaliteit, verward denken… vanuit een perspectief van uiteindelijke causaliteit.
Zal de manipulatie van de ‘duidelijk verwarde’, ‘global-narrow’, ‘efficiënte causaliteit – uiteindelijke causaliteit’-koppels voldoende zijn om vullen de theoretische leegte die de verharding van de sociale wetenschappen veroorzaakt? Om deze vraag te beantwoorden zullen we mogen wachten tot de eerste resultaten die dit nieuwe discours over de methode ons belooft beschikbaar zijn.
JC Baudet
French 
Dutch