1978 – nr. 2 – juni

BELGISCHE SITES, MONUMENTEN, MUSEA EN COLLECTIES VAN TECHNISCHE GESCHIEDENIS EN INDUSTRIËLE ARCHEOLOGIE

Technologie Brussel streeft ernaar om in deze sectie, naarmate haar onderzoek vordert, het Belgische erfgoed op het gebied van de geschiedenis van de technieken en de industriële archeologie voor te stellen.

HET SPOORWEGMUSEUM IN BRUSSEL-NOORD

door
Afdeling Pers en Public Relations van de NMBS

De toegang tot het museum is gratis. Openingstijden (maandag t/m vrijdag) zijn van 9.00 tot 17.00 uur.
Rondleidingen kunnen worden geregeld en zijn gratis. Ze moeten vooraf worden aangevraagd bij het museum, tel. 02/2186050 tst. 1279, of aan de Algemene Directie, kantoor 04-12, Rue de France 85, 1070 Brussel, tel. 02/5238080 tst. 2036.

Historisch overzicht

België mag er terecht trots op zijn dat het het eerste spoorwegnet op het continent heeft ontworpen.

Na de revolutie van 1830 begon de regering met de studie van een spoorlijn die Antwerpen met de Maas en de Rijn verbond. Deze missie werd toevertrouwd aan ingenieurs Simons en De Ridder.

Op 1 mei 1834 ondertekende Leopold I een wet die het werkingsprincipe van het netwerk definieerde.

De aanleg van de eerste lijn, van Brussel naar Mechelen, werd op één jaar tijd voltooid. Dit zou het embryo worden van het dichtste spoorwegnet ter wereld.

Op 5 mei 1835 verliet de inaugurele trein het station Brussel-Allée Verte. Het was verdeeld in drie secties, respectievelijk getrokken door de locomotieven “La Flèche”, “Stephenson” en “L'Eléphant”. Deze machines, destijds “sleepboten” genoemd, werden geleverd door de Robert Stephenson Workshops in Newcastel. In juli en augustus leverden deze werkplaatsen nog de machines “La Rapide” en “L’Eclair”.

De eerste landelijk gebouwde locomotief, “Le Belge”, verliet op 30 december de John Cockerill Workshops in Seraing.

Na 1835 groeide de spoorlijn in België aanzienlijk. Er werd een indrukwekkend web van spoorlijnen over het hele grondgebied geweven, zonder rekening te houden met de technische problemen van die tijd. Tegelijkertijd bracht het jonge koninkrijk deze industriële revolutie tot stand, die ervoor zou zorgen dat het een van de eerste plaatsen onder de hooggeïndustrialiseerde landen van de wereld zou worden. We kunnen daarom en met recht stellen dat België een groot deel van zijn wonderbaarlijke economische expansie van de afgelopen eeuw aan de spoorweg te danken heeft.

Bijna een eeuw lang exploiteerden talrijke particuliere bedrijven, samen met de staat, verschillende lijnen in het land. In 1926 werd de Société Nationale des Chemins de Fer Belges opgericht. De laatste concessieboerderijen werden kort voor of direct na de Tweede Wereldoorlog overgenomen.

Sinds 1945 is de Société Nationale des Chemins de Fer Belges (NMBS), na de reconstructie van haar vloot van locomotieven, personenwagens en goederenwagons, doorgegaan met het moderniseren van deze laatste, het rationaliseren van het netwerk door de progressieve “stoom”-tractie te elimineren en de vervanging ervan door “diesel”-tractie, of door de elektrificatie van de belangrijkste lijnen. De eerste fase van de elektrificatie vond al vóór de oorlog plaats op de afstand Brussel-Antwerpen. De elektrische lijn werd ingehuldigd op 5 mei 1935, de honderdste verjaardag van de eerste ingebruikname van de spoorlijn in België.

Het Spoorwegmuseum

In het kader van de evenementen die in 1951 ter gelegenheid van de vijfentwintigste verjaardag van de NMBS werden georganiseerd, besloot de Maatschappij een spoorwegmuseum op te richten. De inhuldiging van dit museum vond plaats op 30 oktober 1951 in de lokalen van het voormalige station Brussel-Noord. Toen tot de afbraak van dit station werd besloten, werd het museum voor de aanleg van de Noord-Zuidverbinding overgebracht naar de halte Brussel-Congres. Op 11 juli 1958 werd het museum geïnstalleerd in het nieuwe station Brussel-Noord, toegankelijk via de Pas-Perduszaal.

De missie van het museum kent meerdere aspecten; het herinnert aan het verleden, een verleden geladen met de betovering van de romantiek en de durf van pioniers, die allemaal een bijdrage vormen aan de historische, wetenschappelijke en economische ontwikkeling van het land waarin de spoorweg een belangrijke rol speelt. In twee kamers hebben we geprobeerd deze prestatie te reproduceren.