Vooral sinds de jaren zestig heeft er op dit vlak echter een zekere verandering in de houding plaatsgevonden. De nieuwe technologische sprong van deze gouden periode, de mythe van de voortdurende groei, heeft, op basis van de verworvenheden uit het recente verleden – die op hun beurt met verdwijning bedreigd werden – een andere blik, een welwillende nostalgie, kortom een sympathie en dit is ongetwijfeld het sleutelwoord waarop de rationele basis van een nieuwe discipline werd gebouwd, zoals vaak het geval is: industriële archeologie. Een van de ‘grondleggers’ van de beweging, R. Angus Buchanan, drukte zich niet anders uit toen hij als voorwaarde stelde het oude industriële erfgoed, een scherp gevoel voor het milieu en een gunstige neiging tot de activiteiten van de beweging te waarderen. 'industrie.
Vanaf het begin wil ik mijn gedachten hier verduidelijken, om elke onduidelijkheid weg te nemen. Ik ben mij bewust van de kritiek die sinds haar ontstaan is gericht op de industriële samenleving en haar verre nageslacht, de consumptiemaatschappij. Ik deel ze niet als ze elke objectieve beoordeling weigeren of als ze verwijzen naar verouderde modellen. Ik sluit mij bij hen aan als zij de excessen en soms de aberraties aan de kaak stellen van systemen die het geluk van het grootste aantal mensen niet altijd centraal hebben gesteld in hun doelstellingen. Maar ik weiger om, zoals sommigen doen, het idee van technische vooruitgang en zelfs van werk, als instrumenten van vervreemding en slavernij, regelrecht af te wijzen. Het zijn slechts instrumenten: het is daarom aan de mens om er iets anders mee te doen, vooral door inspiratie te putten uit de ervaringen uit het verleden, soms, dat weet ik, ten koste van bloed en tranen. Technische vooruitgang is zowel emancipatie als uitdaging.
Deze paar overwegingen helpen ons er, indien nodig, aan te herinneren dat de industriële identiteit van een land een kostbaar goed is, dat voortdurend verdedigd en heroverd moet worden omdat er nooit iets gegeven wordt, vooral in een wereld waar de concurrentie tussen hersenen en middelen heviger is. dan ooit. Onze technische beschaving is een feit. Het moet met enthousiasme en waakzaamheid worden gecultiveerd, omdat het ook verloren kan gaan. Industriële archeologie is een manier om de herinnering eraan te behouden en tegelijkertijd het publiek te trainen in de positieve waarden van creativiteit, initiatief en ondernemerszin. Het spektakel en de kennis van de materiële verworvenheden die door de industriële revolutie zijn voortgebracht, zullen waarschijnlijk de verbeelding stimuleren en de nieuwsgierigheid opwekken van iedereen, vooral jonge mensen, die op zoek zijn naar een centrum van interesse of zelfs een roeping. Deze nieuwe wetenschap is verre van een steriele en dreunende contemplatie van een vervlogen verleden, maar vormt daarom een oproep tot permanente reflectie op het industriële fenomeen en de implicaties ervan op alle gebieden.
Omdat industriële archeologie, zo wordt vaak benadrukt, een van de meest multidisciplinaire activiteiten vertegenwoordigt die er zijn. Het doel ervan is in één generatie aanzienlijk verbreed. Zonder te ontkennen dat het in wezen gericht is op het behoud en de verbetering van industriële overblijfselen, indien mogelijk ter plaatse, het is een soort spiegelconcept geworden waarin de vragen, zorgen en zelfs fantasieën van onze tijd worden weerspiegeld (het deel van dromen, of illusies, enz.). De diversiteit van de artikelen geschreven door Belgische specialisten, die op deze inleidende verklaring volgen, zullen voldoende de verscheidenheid aan disciplines aantonen waarop het belangrijk is om in deze materie een beroep te doen: archiefwetenschap, geschiedenis en archeologie, wetenschap en technologie, aardrijkskunde, architectuur en stad. planning, sociologie, enz. Deze mondiale benadering is niet alleen bedoeld om het fenomeen industrialisatie in al zijn implicaties te begrijpen, maar ook om de manifestaties of naeffecten ervan (als het gaat om niet meer gebruikte gebieden) in het ecosysteem te integreren.
Het impliceert, zoals ik hierboven al zei, een mentaliteitsverandering met betrekking tot utilitaire artefacten, die lange tijd door traditionele esthetische gevoeligheden werd afgewezen. Niet dat we zouden moeten vervallen in ‘panarcheologisme’ – een manische drang om alles te behouden – of in miserabilisme, de vrucht van pervers snobisme. Maar we erkennen tegenwoordig, gemakkelijker dan in het verleden, dat er enige grootsheid schuilt in het fabrieksgigantisme van de oude spinnerijen, in de uitdaging en durf in de metalen structuren van de mijnframes, in de kracht van de ruwe staat in een oude gietlepel, licht duivels genie in de ingewikkelde layout van een machine van weleer. Vanaf daar tot het vervangen van de gefascineerde blik van de 'Crouching Scribe', de kristalheldere tranen van een Memlinc Madonna of de spatten zonlicht op een Van Gogh-doek, zullen sommigen denken dat er enige ruimte voor verbetering is. Maar niemand zal de interesse en zelfs de emotionele lading van deze plaatsen kunnen ontkennen, van deze apparaten gecreëerd door mannen die ze op de een of andere manier heilig hebben gemaakt met hun genialiteit, hun vreugde en hun verdriet.
Industriële archeologie is in wezen democratisch, omdat het waarden rehabiliteert die binnen ieders bereik liggen en die gewone mensen hebben helpen vestigen. Maar het is niet alleen conceptueel. Ook vanuit epistemologisch oogpunt neemt het de barrières weg tussen amateurs en professionals, tussen wetenschappers en niet-wetenschappers, in die mate dat het een beroep doet op verschillende talenten (onderzoek, restauratie, management) waardoor specialisten niet noch de enigen zijn. om te handelen, noch de enigen die de resultaten waarderen.
Feit blijft dat deze discipline een methode vereist en specifieke kwesties met zich meebrengt, die niet zonder nauwkeurigheid kunnen worden behandeld. Deze brochure maakt de balans op van de manier waarop we momenteel in België de verschillende aspecten van de industriële archeologie benaderen. Ik hoop dat hieruit een specifieke methodologie naar voren zal komen waarvan dit boekje de schets van een handleiding zou kunnen zijn.
French 
Dutch