1980 – 3(2/3)

Ondanks dat alles, werd de snijpasser bij de houtbewerking weinig gebezigd, althans in onze streken, omdat hij een grote kracht vereist. Om leer (ook rubber, fineerbladen e‧d.) te bewerken, was zijn gebruik daarentegen algemeen tot in de 20ste eeuw. Het werktuig was dan lichter gebouwd, eindigde altijd in een punt en droeg soms twee messen om in één keer twee cirkels te kunnen uitsnijden en aldus een ring te bekomen. De bedoeling was immers niet zo zeer het maken van een gat maar wel het snijden van schijven of ringen[[Vandaar de benamingen schijfboor, washer-cutter en coupe-rondelle. Men maakte ook gebruik van een stokpasser waarvan een punt door een mes of een scherpe stalen priem vervangen werd
(Karmarsch, 1860, die dan van snijpasser spreekt) of van een werktuig dat op de hier gesproken snijpasser geleek maar waar er i‧pl‧c. de kruk een recht hecht was of een angel die in een booromslag geplaatst diende te worden (b‧v. de niet gedateerde catalogus van de firma C.S. Osborne & C°., Standard tools: 8-9; Knight, 1876-84).]].

De documentatie betreffende de houtsnijpasser is schaars.
Wat de twintigste eeuw betreft, vindt men er hier en daar een spoor van, zo in België in een catalogus uitgegeven in 1911 door de Gentse firma Dutry-Colson (afb. 1)[[p. 310. Zie verder Maissen, 1943, m.b.t. Zwitserland ; Feller & Tourret, 1970, m.b.t. Frankrijk, doch deze auteurs identificeren het werktuig niet; Salaman, 1976, vooral m.b.t. Engeland; op te merken valt dat afb. 719 waarschijnlijk een snijpasser voor hout en niet voor leer voorstelt; Podolak, 1969, m.b.t. Tjekoslovakije; enz.]]. Uit de negentiende eeuw is de afbeelding van Prechtl bekend (afb. 2) (Prechtl, 1830-55). De oudste tot nog toe gekende voorstelling van het werktuig was die uit het werk van Sprengel, dagtekenend van het einde van de achttiende eeuw (afb. 3) (Sprengel & Hartwig, 1778-88). Bij zijn beschrijving voegt Maissen (1943) een tekening van een exemplaar waarin 1964 gesneden werd. Noch het oudheidkundig bodemonderzoek noch de teksten schenen het tot dusverre mogelijk te maken hoger in de tijd op te klimmen. M.b.t. de leersnijpasser schijnt de informatie slechts tot de negentiende eeuw terug te lopen.

afb. 2
Snijpasser zonder boorijzer.19de eeuw
Coupe-rondelle sans mèche. 19e siècle

Afb.3 Snijpasser met boorijzer. 18de eeuw. Coupe-rondelle avec mèche. 18e siècle.

Zoek op de site

Zoekopdracht