1984 – 7(2)

1.- De geschiedenis van de ingenieursopleidingen in België

Het verleden van ingenieurs in België, uiteraard zeer rijk in een land dat in feite de seconde land dat moet industrialiseren, na Engeland is het een heel lang verhaal. We zullen ons beperken tot het, bovendien summier, nagaan van de geschiedenis van de opleiding, dat wil zeggen de geschiedenis van de scholen en het wetgevend kader.

In de tijd, na Waterloo, van de vorming van het Koninkrijk der Nederlanden door de unie van België en Nederland, was de reorganisatie van het openbaar onderwijs uiteraard een van de belangrijkste zorgen van de nieuwe regering. Wat het hoger onderwijs betreft, had hij de keuze tussen het systeem van geïsoleerde faculteiten van de Universiteit van Frankrijk en het systeem van universiteiten van het Ancien Régime. Wij kunnen ons voorstellen dat hij nauwelijks aarzelde. Het herstel van de universiteiten van Leiden, Groningen en Utrecht werd in 1815 bij koninklijk besluit van 2 augustus afgekondigd. Maar België had slechts één universiteit gehad, namelijk Leuven, die tijdens het Franse regime werd afgeschaft bij decreet van 4 Brumaire Jaar VI (25 oktober 1797) van de Centrale Administratie van het departement Dijle. Was het genoeg om het te herstellen? Een decreet (15/09/1815) beveelt de oprichting van een of meer universiteiten in de Belgische provincies van het koninkrijk: de regering, nog steeds aarzelend over het aantal op te richten instellingen, benoemt een commissie om een project uit te werken voor de organisatie van hoger onderwijs in de zuidelijke provincies. De commissie (1815/11/08) stelt drie universiteiten voor, in Gent, in Luik en… in Leuven.

Het werk van de commissie resulteerde in een organiek decreet voor het onderwijs in de zuidelijke provincies (25/09/1816), dat werd bekrachtigd bij koninklijk besluit (28/09/1816) waarbij het project voor drie universiteiten werd goedgekeurd.

Ze begonnen hun carrière in 1817, gevormd volgens het model van het Ancien Régime (daterend uit de Middeleeuwen, we bevinden ons midden in de Romantiek): een Faculteit der Wijsbegeerte en Letteren (de trivium) waaraan een Faculteit der Rechtsgeleerdheid en een Faculteit Wetenschappen (de quadrivium) waaraan een Faculteit Geneeskunde is verbonden. Rechtszaken en ziekte zijn de twee grote zorgen van de triomferende bourgeoisie van de Restauratie. Er zijn dus advocaten en artsen nodig. Door zichzelf te tooien met het prestige van de oudheid (in het bijzonder door het gebruik van het Latijn als onderwijstaal en door het instellen van een zeer uitgebreid decorum), zullen deze universiteiten van de nouveau riche zich gemakkelijk presenteren als toegewijd aan de ‘zuivere’ wetenschap en uitsluitend gewijd aan het werk van de geest, waarbij ‘utilitaire’ belangen op voortreffelijke wijze worden geminacht. De meest pompeuze academische toespraken zullen gedurende honderdvijftig jaar dit hypocriete idee overbrengen[[Hypocrisie is, zoals we weten, de grote burgerlijke deugd. ]], tenzij het naïef was, richt het onderwijs op universitair niveau zich uitsluitend op de onuitsprekelijke vreugden die de werken van de geest bieden, zonder utilitaire zorgen, terwijl de organisatie ervan als enige doel heeft het opleiden tot de zeer nuttige juridische en medische beroepen! Pas in het voorjaar van 1968 werd deze bewering betwist. We weten dat het voldoende zal zijn dat de protesterende studenten benoemd worden tot docenten en docenten in de betwiste instellingen om het protest te laten stoppen...