1984 – 7(2)

BEOORDELINGEN

Jean-François ANGENOT (1983)
Apotheek en geneeskunst in de regio Luik vanaf het begin tot vandaag.
Uitgever: Eugène Wahle, 230 p., ill.

Het was ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van de oprichting van het Instituut voor Farmacie van de Universiteit van Luik dat de kring Alfred Gilkenet Jean-François Angenot, verbonden aan het management van “Grand Liège”, de zorg toevertrouwde om de eerste synthese te produceren over de geschiedenis van de farmacie en de geneeskunst in de regio Luik. De auteur heeft zichzelf tot taak gesteld de specifiek Luikse bijdragen van deze discipline te identificeren.

Wij kunnen dit initiatief alleen maar loven. Als gevolg van de zeer geavanceerde ontwikkeling van het bedrijfssysteem in de Middeleeuwen werden de steden van Zuid-Nederland autonoom en voerden zij hun wetten en voorschriften uit over de praktijk van de geneeskunde. De studie van de farmacie moet daarom, tenminste tijdens het oude regime, van stad tot stad worden bekeken (LJ Vandewiele, Geschiedenis van de farmacie in België met een inleiding tot de algemene geschiedenis van de farmacie, Beveren, 1981, p. 7).

Terugkerend naar de oorsprong van de kunst van het genezen, volgt de auteur de verschillende stadia van haar evolutie - waarbij hij nauwelijks stilstaat bij de middeleeuwen, maar een lange ontwikkeling in de 17e en 18e eeuw rechtvaardigt.  bronnen worden uitgebreider » – en laat ons zien hoeapotheker geleidelijk losgemaakt van andere disciplines om zich te vestigen als een onafhankelijke wetenschap, hoewel er zeer nauwe banden bestonden met geneeskunde, biologie, botanie, scheikunde en natuurkunde en die uitvoerig werden besproken, waardoor de geschiedenis van de farmacie een interdisciplinair karakter kreeg (zie bijvoorbeeld: C . De Backer, Je kunt de apotheksberoep zien en zien in Vlaanderen, bijvoorbeeld in Gent, Mededelingen van de Koninklijke Academie voorb Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België, Klasse der Wetenschappen, Jaargang 45, Brussel, Paleis der Academiën, 1983, n° 3, p. 71). Laten we onder vele voorbeelden de nadruk leggen op deEnchiridion medicum simplipharmacorum door Josse d’Harchies “  waar woordenboek van planten en eenvoudige medicijnen (waar) elke plant wordt genoemd en beschreven, evenals de eigenschappen ervan, met verwijzing naar oude en moderne botanici” evenals de Plantarum omnium nomenclaturae WHO " vormen een echt meertalig woordenboek dat de beschrijving bevat van ongeveer driehonderdvijftig van de meest gebruikte geneeskrachtige planten..

Wat zijn de belangrijkste mijlpalen in de geschiedenis van de apotheek in Luik?

Het was in de 13e eeuw dat de scheiding tussen geneeskunde en apotheek plaatsvond en de termapotheker in onze regio's; in Luik is de eerste vermelding die van “Maistre Piere li apotikaers” in 1337, gevolgd door Jean d'Attenhoven, in 1384, en Gérard d'Attenhoven in 1413. Met de ontwikkeling van de steden vinden we apothekers gegroepeerd binnen de corporatie van fournituren, zoals blijkt uit de eerste farmaceutische regelgeving van 1414 en 1416. Beetje bij beetje bewust van hun kunst, probeerden ze vanaf de 16e eeuw te worden toegelaten tot het gezelschap van Saint-Côme en Damien.

In 1699 werd het reglement van het artsencollege gepubliceerd, dat tot het einde van het oude regime het gehele farmaceutische beroep zou beheersen. In 1741 werd de eerste Luikse farmacopee gecreëerd; naast de vermelding van 29 artsen, 31 apothekers en 37 chirurgen bevat het de lijst van eenvoudige medicijnen, gevolgd door die van galenische preparaten, een addendum van vergeten preparaten en tenslotte een prijslijst. Het Franse regime zal de opkomst van apotheekscholen meemaken. Onder het Nederlandse regime werd de Universiteit van Luik opgericht, binnen de Faculteit der Geneeskunde werd farmacie gestudeerd. In 1848 werden twee graden gecreëerd: die van kandidaat-apotheker en die van apotheker (het eerste diploma dat aan een student werd uitgereikt dateerde van 23 augustus 1853).

Het Institute of Pharmacy werd ingehuldigd in 1883 en werd in 1925 het Alfred Gilkenet Institute of Pharmacy. Ten slotte identificeerde de auteur de huidige bijdragen van de farmaceutische wetenschappen voordat hij Joseph Demonceau opriep om de geschiedenis van de ziekenhuisapotheek in Luik na te gaan.

Jean-François Angenot baseerde zich op verschillende bronnen: enerzijds geschreven bronnen en anderzijds voorwerpen.

Bij het eerste maakte hij vooral gebruik van gepubliceerde documenten (boeken en artikelen) en maakte hij bewust een keuze uit particuliere en publieke archieven; hun uitgebreide studie bleek te lang. Vanuit ons standpunt als historici is dit duidelijk een leemte die we in de toekomst graag ingevuld zouden zien. Aan de andere kant zijn er talloze onderzoeken uitgevoerd om de verschillende voorwerpen te vinden die door apothekers worden gebruikt, zowel in musea als in verschillende apotheken in de regio en in privécollecties - zoals dat van Madame Mahaut, voor het eerst onthuld aan de publiek - waardoor de auteur in het bijzonder de archeologische studie kon ontwikkelen van de instrumenten die apothekers door de eeuwen heen gebruikten: we citeren onder meer de zeer zorgvuldige beschrijving van de oude Van Venckeray-apotheek in Maaseik (p. 73, 74 en 75) .

Deze objecten, dankzij de zorg van de uitgever prachtig gereproduceerd, geven het werk een zeer aantrekkelijke uitstraling. Dit is een verdienste die belangrijk is om te onderstrepen, aangezien dit werk vooral bedoeld is als een synthese van de geschiedenis van de farmacie, die voor een zeer breed publiek toegankelijk wordt gemaakt.

Meneer Dauven