1989 – 12(2)

2. Teksten van geselecteerde aankondigingen:

BORDET, Jules (1870-1961)
Illustere bacterioloog, was de eerste Belgische wetenschapper die een Nobelprijs (1919) op het gebied van de wetenschap won, in dit geval de Nobelprijs voor de fysiologie en geneeskunde; (de tweede geleerde was de heer Professor C. Heymans; zie deze naam).
Professor aan de Universiteit van Brussel, lid van de Koninklijke Academie van België en de Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België. Buitenlands lid van de Royal Society of Great Britain, correspondent en vervolgens buitenlandse medewerker van de Academie van Wetenschappen van het Institut de France. Lid van talrijke academies en wetenschappelijke verenigingen, eredoctoraat van elf buitenlandse universiteiten. Directeur van het Pasteur Instituut Brabant. Was een van de internationale lichten op het gebied van immuniteit; zijn werk besloeg een breed scala aan onderwerpen en getuigt op briljante wijze van het nut van pure wetenschap bij de toepassing ervan in de medische praktijk. Prestigieuze spreker; in zijn tijd beschouwd als de vertegenwoordiger bij uitstek van de Belgische wetenschap.
De Nobelprijzen in 1919-1920 (Stockholm, 1922).

van GERLACHE de GOMERY, Baron Adrien (1866- 1934)
Ontdekkingsreiziger. Toen hij in 1897 vanuit Antwerpen vertrok aan boord van de Belgica voor een expeditie naar Antarctica, was zijn maat Lecointe en tot zijn bemanning behoorde Amundsen, voor wie de glorie van het bereiken van de Zuidpool in 1911 was weggelegd. Na een maand drift wist de Gerlache aan de gevaren van een tweede overwintering te ontsnappen en bereikte Antwerpen in november 1899. Hij was een prachtig voorbeeld van ondernemingszin en doorzettingsvermogen. Belg. Correspondent van de Academie van Wetenschappen van het Institut de France.

HEYMANS, Corneille
Fysioloog, winnaar van de Nobelprijs voor Fysiologie en Geneeskunde voor 1938 (toegekend in 1939) “voor de ontdekking van het belang van de mechanismen van de halsslagader en de aorta voor de regulatie van de ademhaling”. Hij is de tweede Belg die deze hoge onderscheiding heeft behaald, de eerste is Jules Bordet (zie deze naam). Sinds 1938 heeft geen enkele Belg een Nobelprijs op het gebied van de wetenschap gewonnen. Professor aan de Universiteit Gent. Lid van verschillende Belgische Academies, corresponderend lid van de sectie geneeskunde en chirurgie van de Academie van Wetenschappen van het Institut de France. Professor Heymans heeft een actieve interesse in de geschiedenis van de geneeskunde.
De Nobelprijs van 1939 (Stockholm, 1942), en De Nobelprijzen in 1940-1944 (Stockholm, 1946).

JAUMOTTE, Jules (1887-1940)
Meteoroloog. Directeur van het Koninklijk Meteorologisch Instituut van België (1919-1940). Professor aan de Universiteit van Luik. Corresponderend lid van de Koninklijke Academie van België. Overleden als gevolg van verwondingen opgelopen tijdens de campagne van 1940. Voorloper en initiatiefnemer van luchtfotografie in België en frontologie; uitvinder van de meteorograaf die zijn naam draagt, hij leverde experimenteel bewijs van het bestaan van frontale zones in de troposfeer en fouten in de tropopauze; we zijn hem ook een radiosonde schuldig. Vanuit theoretisch oogpunt leverde hij belangrijke bijdragen aan de atmosferische thermodynamica. Hij gaf een beslissende impuls aan MRI
Directory van de Acad. R. uit België, 1941.

LAGRANGE, Charles (1852-1932)
Astronome. Professeur à l’Ecole militaire. Membre de l’Académie royale de Belgique (directeur de la Classe des Sciences en 1900). Avec la niaiserie caractéristique du géomètre, dont l’intelligence se trouve incapable d’adhérer au réel, il tortura la grande pyramide d’Egypte, se flattant d’y découvrir mille secrets: il se couvrit d’un ridicule tel que plus de 30 ans après sa mort, ni l’Annuaire de l’Académie ni la Biographie Nationale n’ont encore osé lui consacrer une notice. Les égarements de Lagrange constituent l’exemple belge le plus bouffon de la tournure d’esprit révélée à la fin du Second Empire par la fameuse affaire Chasles[[ Voir J. Pelseneer: « En marge de l’affaire Chasles » (Le Flambeau, 38e ann., 1955, N° 3, pp. 315- 318). ]]. Cette incapacité traditionnelle du géomètre à sentir les nuances et les contradictions de la réalité remonte haut dans l’histoire. En effet, représentant parfait de l’esprit de géométrie, Galilée n’eut pas la finesse en partage, et c’est son cas qui inspira peut-être à Pascal ses réflexions fameuses sur l’esprit de géométrie et l’esprit de finesse.

LECAT, Mauritius (1884-1951)
Een opmerkelijke wiskundige, natuurkundige en wetenschapshistoricus heeft een belangrijk wetenschappelijk werk opgebouwd buiten de academische wereld, in volledige isolatie en waar veel universiteitsprofessoren jaloers op zouden kunnen zijn. Zijn religieuze overtuigingen en zijn opleiding als landmeter (zie hierboven s‧v. Lagrange) brachten hem ertoe een enorme oorlogsmachine tegen Maeterlinck op te zetten, een monument van absurditeit en onverdraagzame naïviteit.