1978 – n°4 – décembre

DE VERZAMELING

Het museum van de Boekdrukkunst beschikt, slechts enkele jaren na zijn ontstaan, over een voldoende representatieve waaier van de technische evolutie in de 19de eeuw.

1. – Het domein van de typografie wordt allereerst voorgesteld door een pers in hout, met een mechanisme uit metaal, ongelukkiglijk onvolledig, die mogelijks dateert van het einde der 18de eeuw. Ze vormt de overgang tussen de pers, helemaal in hout, zoals Gutenberg ze ontwierp, en de handpersen in metaal waarvan het museum verscheidene modellen exposeert: de kleine Stanhope-pers met opgehangen tegenwicht en haar Belgische kopie in een belangrijker formaat, vervaardigd door de firma Jullien; twee Franse persen, met rijk versierde motieven, die de Faam weergeven en die gekenschetst zijn door een dubbel tegenwicht; ene ervan, nl. de Gaveaux-pers dagtekent uit 1829, een stel van Belgische metalen handpersen met als merken Lejeune, Uytterelst of Vermeulen, met hun karakteristiek tegenwicht in de vorm van een zittende leeuw; een Engelse handpers waarin het tegenwicht vervangen werd door een veer, die als rol heeft de degel naar omhoog te drukken.

Foto Museum van de Boekdrukkunst

Handpers, eerste derde van de 19de eeuw
Presse typographique à bras, premier tiers du XIXe siècle

De overgang naar de mechanisering bestaat uit een cylinderpers, van het Franse merk Marinoni. Deze wordt in het museum omringd door drukkersmeubelen, een drukfundament, zetbakken, kasten, muziekkast, algebrakast. De uitstalramen in de gang tonen klein materieel : een visorium, letterhaken, galeien, zetsels, bladzijen in losse letters gezet, rollen, enz.
2. – Het gebied van de lithografie, dat beperkter is, bevat een Voirin-pers met houten geraamte en rijver ; een pers voor de gelegenheidsdrukwerken en een enorme Albertpers, met elektriciteit aangedreven, en waarvan de heen- en weergaande beweging door een zgn. « spoorsysteem » verzekerd wordt.
3. – Het gebied van de kopergravure is voor het ogenblik zeer arm. Enkel een antieke houten pers, die aan Felicien Rops toebehoorde, toont aan met welke techniek de intense persing van het papier op de koperplaat door twee zware cylinders verzekerd werd.
4. – Het gebied van het boekbandvergulden wordt voorgesteld door een houten satineerpers. Een uitstalraam sluit deze adfeling af : het bevat voorbeelden van gebonden werken met platte en versierde ruggen, goud op sneden evenals werktuigen om te vergulden : verguldstempels, letterhaken, enz.