1986 – 9(3)

IN MEMORIAM PROF. DR. ALBERT VELGHE

Paul BOCKSTAELE

Op 27 oktober Jl. overleed te Mariakerke (Gent) Dr. Albert Velghe, emeritus hoogleraar en eredirecteur van de Koninklijke Sterrenwacht van België.

Professor Albert G. Velghe werd op 22 september 1916 te Gent geboren. Hij studeerde wiskunde aan de Universiteit van zijn geboortestad, waar hij in 1945 promoveerde tot doctor in de wetenschappen. Zijn belangstelling, mede bepaald door zijn leermeester prof. H.L. Vanderlinden, ging naar de sterrenkunde.

Van 1942 af was hij verbonden aan de Koninklijke Sterrenwacht van België, eerst als assistent, daarna als sterrenkundige en sinds 1963 als directeur. Ondertussen behaalde hij in 1951 te Leuven de titel van geaggregeerde van het hoger onderwijs met een verhandeling « Over de bepaling van afstanden, uitgestrektheden en absorpties van donkere melkwegwolken ». Tussen 1952 en 1960 was hij bovendien werkzaam als leraar wiskunde, eerst aan het Regina Caeli Lyceum te Dilbeek, daarna aan het O.L. Vrouw ten Doorn Instituut te Eeklo.

In 1960 werd hij benoemd tot buitengewoon docent aan de Katholieke Universiteit te Leuven en drie jaar later tot buitengewoon hoogleraar. Aan de studenten van de licentie wiskunde onderwees hij stellaire statistiek en besprak met hen problemen over de struktuur van het melkwegstelsel. Als astronoom wendde hij vooral fotometrische technieken aan om kleuren en helderheden van sterren in de galaxie te bepalen. Dit, gecombineerd met stertellingen, lieten hem toe de absorptie in donkere nevels te bepalen en gegevens te verzamelen over de distributie van de interstellaire materie.

Om zijn verdiensten als astronoom werd hij in 1960 tot lid van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België verkozen. Ook in het buitenland verwierf Prof. Velghe bekendheid, o.m. als directeur in 1960-1961 van het Boyden Observatorium in Bloemfontein, Zuid-Afrika. Hij was lid van verschillende buitenlandse academies en van internationale astronomische verenigingen.

Een aspect van Prof. Velghe’s activiteit waaraan we hier niet mogen voorbij gaan, is zijn inzet voor de bloei van de wetenschapsgeschiedenis in België.

Zelf schreef hij een paar bijdragen in verband met de geschiedenis van de astronomie, maar hij wou allerminst doorgaan als een historicus van de wetenschappen. Openhartig bekende en betreurde hij zijn te geringe kennis op dit gebied. Zijn verdienste voor de wetenschapshistorie ligt dan ook niet in zijn publikaties, maar in zijn doelbewust streven naar een betere organisatie van het onderzoek en een nauwere samenwerking tussen de onderzoekers.

Vooral in de Koninklijke Academie voor Wetenschappen als voorzitter van de Bestendige Commissie voor de Geschiedenis der wetenschappen heeft hij het historisch onderzoek gestimuleerd en aangemoedigd. Ook het Belgisch Komitee voor de Geschiedenis der Wetenschappen verliest in Prof. Velghe haar gewaardeerde voorzitter.

Zijn heengaan betekent een gevoelig verlies voor de beoefening der wetenschapshistorie in België. Meer dan een vereniging zal zijn steun en zijn grote ervaring missen. Laten wij hem dankbaar gedenken.