WETENSCHAP IN HET LICHT VAN HAAR GESCHIEDENIS – 2020

Zoals elk jaar organiseren de CNHS en de Bibliothèque des Riches-Claires de conferentiecyclus “Wetenschap in het licht van haar geschiedenis.
Deze conferenties zullen plaatsvinden in de lokalen van Riches Claires, Riches Clairesstraat 24 in 1000 Brussel, van 18.30 uur tot 19.30 uur.
Let op: reserveren verplicht per e-mail aan bp1@brucity.education
Kom gemaskerd!!

Avec le soutien de la Commission communautaire française

Programma

Dinsdag 11 februari 2020
“Insidiosus auceps”, de vogelvogel in een slecht daglicht: een historisch perspectief op jachttechnieken door Pierre Bruegel door Baudouin Van den Abeele (UCLouvain, FNRS)

Een minder bekend thema in dit jubileumjaar van Pierre Bruegel is dat van de jacht op de grote schilder en ontwerper. We denken uiteraard aan de Terugkeer van de Jagers in de Sneeuw (Wenen), maar er zijn veel motieven, soms discreet of indirect, die aan deze activiteit verbonden zijn. Het is vooral het vangen dat een terugkerend element is, en hij nodigt ons uit om de connotaties die zijn beelden met zich meebrengen onder de loep te nemen. De tekeningen en gravures leveren een overvloedige oogst aan details op die indirect wijzen op valkerij, of op vangtrucs, of zelfs nestkasten voor spreeuwen, waarvan het gebruik niet echt belangeloos was voor het platteland en de steden.

Donderdag 24 september 2020
Wanneer mythologie en plantkunde elkaar ontmoeten: enkele mythische voorstellingen in herbaria uit de middeleeuwen door Lara de Merode (ULB, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten)

Middeleeuwse herbaria bevatten veel curiosa over planten, dieren en bepaalde natuurlijke stoffen. Deze combineren niet alleen therapeutische kennis en informatie over de oogst, bereiding en toediening ervan, maar ook mythologische overwegingen en populaire overtuigingen. Deze conferentie stelt voor om deze middeleeuwse herbaria te benaderen via afbeeldingen van goden en oude helden die daar soms worden waargenomen. Apollo, Aesculapius en zelfs Chiron ontlenen hun iconografie aan illustere karakters, zoals de auteurs van de Oudheid of de grote oude en middeleeuwse keizers. In andere gevallen verschijnen deze goden in nieuwe composities en ontdekken ze een plant waarmee ze nauwe relaties onderhouden die hun wortels hebben in de mythen en therapeutische kennis van de oudheid. Aanvankelijk trouw aan de oude iconografie, werden deze afbeeldingen gedurende de middeleeuwen gekopieerd van manuscript naar manuscript, waarbij ze geleidelijk hun oude vormen verloren om volledig middeleeuwse creaties te worden, soms verbazingwekkend, als gevolg van het geleidelijk vergeten van bepaalde aspecten van de oude cultuur.

Donderdag 22 oktober 2020
Het psychiatrisch ziekenhuis Saint-Alban en de ervaring van waanzin door Christophe Boulanger (LaM Museum, Lille Métropole)

Het Saint-Alban-ziekenhuis, gelegen in Lozère, zal vanaf de Tweede Wereldoorlog en onder leiding van artsen, schrijvers en kunstenaars een revolutie ervaren in de conceptie en verzorging van waanzin. Persoonlijkheden zo verschillend als François Tosquelles, Lucien Bonnafé, Paul Eluard, Georges Canguilhem, vervolgens Tristan Tzara, Jean Oury en Frantz Fanon, zullen vakkundig verbindingen leggen tussen psychiatrische kliniek, psychoanalyse, filosofie, surrealisme en outsiderkunst. In Saint-Alban wordt een theoretisch en praktisch raamwerk uitgevonden dat waanzin aan de basis van de menselijke ervaring en in de kern van het sociale contract plaatst.
Patiënten als Auguste Forestier, Aimable Jayet of Marguerite Sirvins vinden er een plek die bevorderlijk is voor creatie. Terwijl ze aan het creëren zijn, worden hun werken verzameld door Jean Dubuffet.

Donderdag 26 november 2020
Constructie van wetenschappelijke kennis in de dierentuin en niet-menselijke dieren (19e eeuw tot heden) door Violette Pouillard (ULB, Universiteit Gent)

De dierentuin, door tegenstanders vaak omschreven als een ‘gevangenis’, is in veel opzichten een laboratorium: er worden geen straffen uitgesproken en de opsluitingen zijn, behalve in uitzonderlijke gevallen, zonder einde. In deze mededeling zal worden gekeken naar de manier waarop het dierentuinlaboratorium bijdraagt aan de oprichting en voeding van een aantal wetenschappelijke disciplines, van de acclimatisering van de 19e eeuw tot de cognitieve ethologie van de afgelopen decennia. Het onderzoekt ook de manier waarop deze disciplines met of zonder dieren zijn opgebouwd, en de bijdragen van niet-menselijke dieren aan de geschiedenis van de wetenschap.