WETENSCHAP IN HET LICHT VAN HAAR GESCHIEDENIS – 2019

Zoals elk jaar organiseren de CNHS en de Bibliothèque des Riches-Claires een reeks conferenties gericht op de geschiedenis van de wetenschap.

Deze conferenties zullen plaatsvinden in de gebouwen van Riches Claires, Rijks Clairesstraat 24 in 1000 Brussel, van 18.30 uur tot 20.00 uur.

Avec le soutien de la Commission communautaire française

Programma

Dinsdag 26 februari 2019
Het periodiek systeem. Elementen van de geschiedenis van een hulpmiddel voor de chemie door Brigitte Van Tiggelen, Mémosciences, Instituut voor Wetenschapsgeschiedenis

Tegenwoordig lijkt het onmogelijk om een natuurkunde- of scheikundeles te geven zonder het periodiek systeem der elementen. En UNESCO heeft 2019 uitgeroepen tot het Internationale Jaar van het Periodiek Systeem van Chemische Elementen, ter viering van de 150ste verjaardag van de eerste versie gepubliceerd door de Russische chemicus Dimitri Mendelejev. Hoe verscheen het periodiek systeem? En hoe werd het ontvangen door tijdgenoten die scheikunde doceerden? Dit is wat deze conferentie ons zal laten ontdekken via een verhandeling over de Belgische chemie.

Dinsdag 19 maart 2019
Geest ben je daar? Prehistorie en spiritualisme in de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw door Walter Leclercq, wetenschappelijk medewerker aan de ULB

Prehistorie en spiritualisme, die beide in de 19e eeuw een aanzienlijke groei doormaakten, zijn twee velden die a priori antagonistisch zijn. En toch laat hun onderzoek zien dat de grens die hen scheidt meer doorlaatbaar is dan het lijkt. Onze communicatie zal opgebouwd zijn rond twee hoogtepunten. In de eerste plaats zullen we de hoofdlijnen van hun ontstaan en hun ontwikkeling gedurende de 19e eeuw en tot na de Eerste Wereldoorlog, gekenmerkt door de gewelddadige verdwijning van vele dierbaren, nagaan en definiëren. Ten tweede zullen we aan de hand van verschillende voorbeelden hun interacties op drie assen zien: spiritualisme in relatie tot de prehistorie (plaatsen, objecten, enz.), de prehistorici die spiritualistische sessies volgden en tenslotte de prehistorici die betrokken raakten bij de ontwikkeling van metapsychische groepen.

Dinsdag 30 april 2019
De platen van de Annals général des sciences physiques: een revolutie in wetenschappelijke illustratie door Marie-Christine Claes, hoofd van de informatiebibliotheek – afdeling Documentatie van het Koninklijk Instituut voor Artistiek Erfgoed

Op 13 april 1819 maakte het Brusselse dagblad L'Oracle bekend dat twee Franse natuuronderzoekers, Jean-Baptiste Bory de Saint-Vincent en Pierre Auguste Joseph Drapiez, de krachten hadden gebundeld met de Brusselse scheikundige en pomoloog Jean-Baptiste Van Mons, om maandelijks een beoordeling. De Algemene Annalen van de Natuurwetenschappen worden van 1819 tot 1821 uitgegeven door uitgever Louis Weissenbruch. Veel binnen- en buitenlandse geleerden werkten eraan mee en Marcellin Jobard drukte de illustraties. De originaliteit van het tijdschrift ligt vooral in het gebruik van lithografie om de platen te produceren: portretten van wetenschappelijke beroemdheden, recent uitgevonden instrumenten, apparaten of gebruiksvoorwerpen, planten, dieren, fossielen... Een nieuw, snel en goedkoop drukproces, de Lithografie zal vormen een techniek bij uitstek voor wetenschappelijke popularisering.

Dinsdag 28 mei 2019
Het Brusselse Bosbouwmuseum en het Tervuurse Arboretum (1900-…): ontstaan en ontwikkeling van twee wetenschappelijke… en politieke instrumenten door Denis Diagre-Vanderpelen, Plantentuin Meise

Tijdens deze conferentie zullen we enerzijds ingaan op de geschiedenis van het Brusselse Bosbouwmuseum, ontstaan aan het begin van de 20e eeuw, en anderzijds op de ontstaansgeschiedenis van het arboretum dat de plantkundige Charles Bommer (1866) - 1938), tevens schepper van het museum, begon tegelijkertijd met de beplanting in Tervuren. Aan de oorsprong van dit dubbele systeem, dat coherent van geest is, vinden we de zorgen van de katholieke wereld voor de plattelandswereld en voor het electoraat dat zij vertegenwoordigt, de geboorte van de wetenschappelijke bosbouw in België, de terreur van het gebrek aan wijdverbreid gebruik van hout… maar ook de rage voor musea en de plicht om onderzoek te populariseren. De rest van de geschiedenis van het Brusselse Bosbouwmuseum en het Arboretum van Tervuren zal in veel opzichten de spanningen en hervormingen onthullen waarvan België het toneel was in de 20e eeuw.