Bedrijfsadres : Katholieke Universiteit Leuven
Afdeling Geschiedenis
1 pl. Blaise Pascal, geb
1348 Louvain-la-Neuve
Tel: (+32) 010/ 47 49 13
E-mail : baudouin.vandenabeele@uclouvain.be
Biografie
Onderzoeksveld
middeleeuwse jachtverhandelingen
gemoraliseerde natuurhistorische teksten uit de late middeleeuwen, vooral in Midden-Europa
verspreiding en invloed van middeleeuwse encyclopedieën (13e-15e eeuw)
Ornithologie uit de Renaissance
boekinventarissen van de boekwinkel van de hertogen van Bourgondië.
Opleiding
Diploma geschiedenis, UCL 1984
Licentiaat in de Romaanse filologie, KUL, 1986
Doctoraat in de filosofie en letteren, UCL, 1991
Aggregatie van hoger onderwijs in geschiedenis, UCL 2007.
Institutionele verbinding
FNRS
UCL
Titels en verantwoordelijkheden
FNRS-onderzoeksprofessor
Professor aan de UCL
Voorzitter van het Centrum voor Onderzoek naar de Middeleeuwen en de Renaissance, UCL
Voorzitter van het Centrum voor Onderzoek in de Geschiedenis van de Wetenschappen, UCL
Publicaties en conferenties
Monografieën
Valkerij in de middeleeuwen: kennis, landbouw en geneeskunde van de jacht op vogels volgens Latijnse verhandelingen, Parijs: Klincksieck, 1994, 343 p., 22 ill. (Sapience-collectie, 10).
Jachtliteratuur, Turnhout: Brepols, 1996, 90 p. + 7 ziek. (Typologie van bronnen uit de westerse middeleeuwen, 75).
Adelard van Bath, Gesprekken met zijn neef. On the Same and the Different, Questions on Natural Science, and On Birds, onder redactie van Charles Burnett, met bijdragen van Italo Ronca, Pedro Mantas Espana en Baudouin Van den Abeele, Cambridge: Cambridge University Press, 1998, 342 p. (Cambridge Medieval Classics, 9), vooral p. xxxiii-l en 237-274.
Frederik II van Hohenstaufen, “De kunst van het jagen met vogels”. De valkerijverhandeling De arte venandi cum avibus, vertaald, ingeleid en geannoteerd door Anne Paulus en Baudouin Van den Abeele, Nogent-le-Roi: Jacques Laget, 2000, 560 p. + 8 ziek. (Bibliotheca Cynegetica, 1).
Collectieve volumes
West- en Midden-Oosten: vertalingen en wetenschappelijke contacten ten tijde van de kruistochten. Proceedings of the Louvain-la-Neuve Conference, 24 en 25 maart 1997, onder redactie van Isabelle Draelants, Anne Tihon en B. Van den Abeele, Turnhout: Brepols, 2000, 460 p. (Herinneringen, 5).
Jagen in de Middeleeuwen. Samenleving, verdragen, symbolen. Teksten verzameld door Agostino Paravicini Bagliani en Baudouin Van den Abeele, Firenze: SISMEL, 2000, 266 p. + 28 ziek. (Micrologus 'bibliotheek, 5).
Middeleeuwse bestiaria. Nieuwe perspectieven op manuscripten en teksttradities. Papers gepresenteerd op het XVe Colloquium van de Société Internationale Renardienne (Louvain-la-Neuve, 19-22 augustus 2003), onder redactie van Baudouin Van den Abeele, Louvain-la-Neuve, 2005, X + 318 p. + 66 ziek. (Publicaties van het Instituut voor Middeleeuwse Studies. Teksten, studies, congrescollectie, deel 21).
Bartholomaeus Anglicus, De proprietatibus rerum. Latijnse tekst en receptie in de lokale taal – Lateinischer Text und volkssprachige Rezeption, onder redactie van – herausgegeben von Baudouin Van den Abeele – Heinz Meyer, Turnhout: Brepols, 2005, XII + 328 p. (De diversis Artibus. Verzameling werken van de Internationale Academie voor Geschiedenis van Wetenschappen, 74, NS 37).
Geschiedenis van de galenische apotheek. De kunst van het bereiden van medicijnen van Galenus tot heden, red. Véronique Préat, Nicole Roland-Marcelle en Baudouin Van den Abeele, Louvain-la-Neuve: Presses Universitaires de Louvain, 2006, 153 p.
Bartholomaeus Anglicus. De proprietatibus rerum, vol. I, Prohemium, Libri I-IV, uitg. B. Van den Abeele, H. Meyer, MW Twomey, B. Roling, RJ Long, Turnhout: Brepols, 2007, X + 242 p. (De diversis Artibus. Verzameling werken van de Internationale Academie voor Geschiedenis van Wetenschappen, 78, NS 41).
Een licht van elders. Erfenissen en openingen in de encyclopedieën van Oost en West in de Middeleeuwen. Proceedings van de conferentie van Louvain-la-Neuve, 19-21 mei 2005, uitg. G. de Callataÿ en B. Van den Abeele, Louvain-la-Neuve: Centrum voor Onderzoek in de Geschiedenis van de Wetenschappen, 2008 (Réminisciences, 9), XII + 298 p.
Artikelen
“De valkerijverhandelingen van de 12e eeuw. Manuscripten en perspectieven”, in Scriptorium, 44 (1990), p. 276-286.
“Middeleeuwse bestiaria: enkele recente publicaties”, in Archives Internationales d’Histoire des Sciences, 42 (1992), p. 162-166.
“Gemoraliseerde encyclopedische bestiaria. Sommige vervangers voor Thomas de Cantimpré en Barthélemy de Engelsen", in Reinardus, 7 (1994), p. 209-228.
Let op “Tiersymbolik”, in Lexikon des Mittelalters, vol.VIII-4 (1996), col.785-787.
Let op “Wiener Falkenheilkunde”, in Die Deutsche Literatur des Mittelalters. Verfasserlexikon, vol. 10, Berlijn – New York, 1996, kol. 1015-1016.
“Zum Phänomen der ‘Relatinisierung’ in der mittelalterlichen Fachliteratur: Die Entstehungsgeschichte der ‘Jüngeren Deutschen Habichtslehre’”, in Sudhoffs Archiv, 81-1 (1997), p. 105-119.
“Beste bezweren: Magic in draagbare valkerijtraktaten, in MADOC. Tijdschrift over de Middeleeuwen, 11 (1997), p. 66-75.
An Smets en B. VdA, “Franse jachtmanuscripten en verhandelingen uit de Middeleeuwen. Census and research perspectives”, in Roemenië, 116 (1998), p. 316-367.
B. VdA, H. Meyer en B. Ribémont, “Editing the encyclopedia of Barthélemy the Englishman: Towards a twolingual edition of 'De proprietatibus rerum'”, in Cahiers de Recherches Médiévales (13e – 15e eeuw), 6 (1999), P. 7-18.
“Aristoteles ‘De animalibus’ in de Latijnse wereld: modaliteiten van de middeleeuwse receptie ervan”, in Frühmittelalterliche Studien, 33 (1999), p. 287-318.
“De keizer en de filosoof. Het gebruik van de zoölogie van Aristoteles in de “De arte venandi cum avibus” van Frederik II van Hohenstaufen (1194-1250)”, in International Archives of the History of Science, 49 (1999), p. 240-251.
“Middeleeuwse migraties van de kraanvogel”, in Micrologus, 8 (2000), p. 65-78, 4 afb.
“Een Latijns Bestiarium op het kruispunt van genres: The Cambridge UL Gg.6.5 manuscript (“vierde familie” van het Latijnse Bestiarium)”, in Reinardus, 13 (2000), p. 215-236, afb. 30-31.
In het verhaal van de wetenschap, red. Sandro Petruccioli, geb. IV, Rome: Istituto della Enciclopedia Italiana, 2001: “Natura rerum: i regni della natura” (p. 175-178), “Enciclopedismo e interpretazione del mondo” (p. 178-179), “I trattati sugli animali” ( p. 438-441), “I trattati sulla caccia” (p. 537-541), “La tradizione encyclopedica e la descrizione del mondo dal XII al XV secolo” (p. 549-554).
“De adelaars die zorgden voor de bisschop van Mende Adam de Heurteloup (1586-1608)”, in Chroniques de Haute-Provence, 122 (2002), p. 81-92.
“De ornithologische albums van Jacques Dalechamps, arts en natuuronderzoeker in Lyon (1513-1588)”, in International Archives of the History of Science, 148 (2002), p. 3-45.
“Zum Federspiel. Die lateinischen Falknereitraktate des Mittelalters zwischen Tradition und Praxis”, in Zeitschrift für Jagdwissenschaft, 49 (2003), p. 89-111.
“Eenendertig nieuwe manuscripten uit het Aviarium: opvattingen over de verspreiding van het werk van Hugues de Fouilloy”, in Scriptorium, 57 (2003), p. 253-271 en 7 ill.
“Falken op Goldgrund. Illuminierte Handschriften lateinischer Jagdtraktate des Mittelalters”, met 13 kleuren en 1 zwart-wit Abbildung, in Librarium. Revue de la Société suisse des bibliophiles / Zeitschrift der Schweizerischen bibliophilen Gesellschaft, 47 (2004), p. 2-19.
Let op “Zoölogie”, in Medieval Science, Technology and Medicine: an Encyclopedia, richt. Th F. Glick, St. J. Livesey en F. Wallis, New York – Londen: Routledge, 2005, p. 528-530.
An Smets en B. VdA, ‘Middeleeuwse jacht’, in Een culturele geschiedenis van dieren in de middeleeuwen, uitg. Brigitte Resl, Oxfrd, New York: Routledge, 2007, p. 59-80 en 210-215.
“Encyclopedieën in het midden van het hof”, in Micrologus, XVI (I saperi nelle corti / Kennis aan de rechtbanken), Firenze, 2008, p. 31-55.
“De manuscripttraditie van de etymologieën van Isidorus van Sevilla: voor een herstel van het dossier”, in Cahiers de recherche Medievales, 16 (2008), p. 195-205.
Bijdragen aan conferenties, seminars
“Jacob van Maerlant over valken: a Middelnederlandse versie van de “Epistola Aquile, Symachi et Theodotionis ad Ptolomeum””, in Kultuurhistorische Kaleidoskoop aangeboden aan Prof.Dr. WLBraekman, uitg. C. De Backer, Brussel, 1992, p. 539-548.
“Van de valk tot de mus: kennis van het gedrag van vogels volgens Latijnse valkerijverhandelingen (10e – 14e eeuw)”, in De geschiedenis van de kennis van het gedrag van dieren. Proceedings of the Conferentie van Luik, 11-14.3.1992, uitg. L. Bodson, Luik, 1993, p. 215-228.
“Aan de oorsprong van de chaperonne. De instrumenten van de valkenier volgens middeleeuwse verhandelingen", in De mens, het huisdier en het milieu, van de middeleeuwen tot de 18e eeuw, uitg. R.Durand, Nantes, 1993, p. 279-290.
“Middeleeuwse encyclopedieën en technische kennis: het geval van jachtinformatie”, in Nieuwe trends in de geschiedenis en wetenschapsfilosofie. Nationale conferentie, 15-16.10.1992), uitg. R.Halleux en ACBernès, Brussel, 1993, p. 103-121.
“De middeleeuwse jacht op vluchten”, in de artikelbundel en tentoonstellingscatalogus De jacht op vluchten in de tijd, Gien, 1994, p. 51-71.
“Een therapie illustreren voor de jacht op vogels: de verluchte manuscripten van het Latijnse “Moamin”, in De natuur begrijpen en beheersen in de Middeleeuwen. Mengsels van de geschiedenis van de wetenschappen aangeboden aan Guy Beaujouan, Genève, Parijs: Droz, 1994, p. 557-577.
“Il “De arte venandi cum avibus” di Federico II di Hohenstaufen ei trattati di falconeria latini”, in Federico II e le scienze (Erice, 16-23 sett. 1990), uitg. A. Paravicini Bagliani en P. Toubert, Palermo, 1994, p. 395-409.
“Federico II valkenier: il destino del “De arte venandi cum avibus””, in Federico II. Stel je voor e potere, red. MS Calo Mariani en R. Cassano, Venetië, 1995, p. 377-383
“Oosterse inspiraties en westerse bestemming van Frederik II’s “De arte venandi cum avibus”, in Federico II e le nuove culture. Atti del XXXI Convegno storico internazionale, Todi, 9-12 oktober 1994, Spoleto, 1995, p. 363-392.
“Een paar kraanstappen in de middeleeuwse natuurlijke historie”, in Realisme. Bijdragen aan het seminarie over de geschiedenis van de wetenschap, red. J.F.Stoffel, Louvain-la-Neuve, 1996 (Collectie Réminisciences, 2), p. 71-98.
“Vincent de Beauvais naturalist: de bronnen van de dierenboeken van het “Speculum Naturale””, in Lector et compiler. Vincent de Beauvais, broederprediker: een intellectueel en zijn omgeving in de 13e eeuw, uitg. S. Lusignan en M. Paulmier-Foucart, Parijs, 1997, p. 127-151 (vergaderingen van Royaumont).
“De dierenallegorie in de Latijnse encyclopedieën van de Middeleeuwen”, in Het voorbeeldige dier in de Middeleeuwen (5e – 15e eeuw), uitg. J. Berlioz, M.-A. Polo door Beaulieu en P. Collomb, Rennes, 1999, p. 123-143.
B. VdA en J. Loncke, “Middeleeuwse verhandelingen over de verzorging van honden: een weinig bekende technische literatuur”, in Inquirens subtilia et diversa. Dietrich Lohrmann zum 65. Geburtstag, uitg. H. Kranz en L. Falkenstein, Aken: Shaker Verlag, 2002, p. 281-296.
“De Libro de piaceri e doctrina de li uccelli door Aloisio Besalu en Giovanni Belbasso da Vigevano: een encyclopedische verhandeling over valkerij uit de 15e eeuw”, in La caza en la Edad Media, ed. JM Fradejas Rueda, Tordesillas, 2002, p. 229-245.
“De Macrologus van Luik: een encyclopedisch lexicon aan het begin van het humanisme, in onderwijs en samenleving. De ordening van kennis in de westerse middeleeuwen, red. A. McDonald en MW Twomey, Leuven-Parijs-Dudley (MA): Peeters, 2004, p. 44-60.
“Twee onbekende manuscripten van het Bestiarium toegeschreven aan Pierre de Beauvais”, in Middeleeuwse Bestiaria. Nieuwe perspectieven op manuscripten en teksttradities, red. B. Van den Abeele, Louvain-la-Neuve, 2005 (Publicaties van het Instituut voor Middeleeuwse Studies. Teksten, studies, congresbundel, deel 21), p. 183-199.
“Vijftien jaar bibliografie over middeleeuwse bestiaria”, in Middeleeuwse bestiaria. Nieuwe perspectieven op manuscripten en teksttradities, red. B. Van den Abeele, Louvain-la-Neuve, 2005 (Publicaties van het Instituut voor Middeleeuwse Studies. Teksten, studies, congresbundel, deel 21), p. 283-300.
“Verhandelingen over de valkerij uit de Renaissance: enkele hoofdpunten”, in Los libros de caza, uitg. JM Fradejas Rueda, Tordesillas, 2005, p. 207-237.
B. VdA en H. Meyer, “State of the edition of Bartholomew the English – Bericht über die Edition von De proprietatibus rerum”, in Bartholomaeus Anglicus, De proprietatibus rerum. Latijnse tekst en receptie in de volkstaal – Lateinischer Text und volkssprachige Rezeption, ed. B. Van den Abeele en H. Meyer, Turnhout, 2005 (De diversis artibus, 74, NS 37), p. 1-29.
“Barthélemy de Engelsman en John Corbechon: onderzoek naar boek XII (De avibus)”, in Bartholomaeus Anglicus, De proprietatibus rerum. Latijnse tekst en receptie in de volkstaal – Lateinischer Text und volkssprachige Rezeption, ed. B. Van den Abeele en H. Meyer, Turnhout, 2005 (De diversis artibus, 74, NS 37), p. 245-266.
B. VdA en Th. Falmagne, “De uitgave van de boekinventarissen van de hertogen van Bourgondië (CCB V)”, in Middeleeuwse bibliotheken en boekenlijsten in de Zuidelijke Nederlanden / Middeleeuwse bibliotheken en hun catalogi in de Zuidelijke Nederlanden, uitg. W. Bracke – A. Derolez, Brussel, 2005, p. 77-85.
“Slechte merels en voorbeeldige valken: ambivalenties in de symboliek van vogels in de Middeleeuwen”, in De vogel, tussen hemel en aarde, red. M. Mazoyer et al., Parijs: L’Harmattan, 2005, p. 331-351.
Paul Bertrand en B.VdA, “Recycling van de inhoud en herstel van archiefstukken in de encyclopedische Macrologus van Saint-Laurent de Liège (circa 1470-1480)”, in Middeleeuwse manuscripten in transitie. Traditie en creatieve recycling, red. G. Claassens en W. Verbeke, Leuven: Leuven University Press, 2006 (Mediaevalia Lovaniensia, Ser. I, XXXVI), p. 37-59.
“Algemene Inleiding”, in Bartholomaeus Anglicus. De proprietatibus rerum, vol. I, Prohemium, Libri I-IV, uitg. B. Van den Abeele, H. Meyer, MW Twomey, B. Roling, RJ Long, Turnhout: Brepols, 2007 (De diversis artibus, 78), p. 3-43.
“Inventarisatie door middel van afbeeldingen: albums met zoölogische platen uit de Renaissance”, in Het wilde dier in de Renaissance. Internationale conferentie georganiseerd door de Franse Vereniging voor de Studie van de 16e Eeuw en Cambridge French Colloquia (Cambridge, 3-6 september 2004), red. Philip Ford, Cambridge, 2007, p. 263-288.
M. Gleβgen en B. VdA, “Die Frage des “Zweiten Falkenbuchs” Friedrichs II. und die lateinische Tradition des Moamin”, in Kulturtransfer und Hofgesellschaft im Mittelalter. Wissenskultur is sizilianischen en kastilischen Hof im 13. Jahrhundert, ed. Gundula Grebner en Johannes Fried, Berlijn: Akademie Verlag, 2008 (Wissenskultur und gesellschaftlicher Wandel, 15), p. 157-178.
“Een ongepubliceerde bron van Albert de Grote's De animalibus: The Tractatus de austuribus”, in Natura, scienze e società Medievali. Studi in onore di Agostino Paravicini Bagliani, uitg. C. Leonardi en F. Santi, Firenze: SISMEL, 2008, p. 367-393.
“Verspreiding en avatars van een encyclopedie: het Liber de natura rerum van Thomas de Cantimpré”, in A Light from Elsewhere. Erfenissen en openingen in de encyclopedieën van Oost en West in de Middeleeuwen. Proceedings van de conferentie van Louvain-la-Neuve, 19-21 mei 2005, uitg. Godefroid de Callataÿ en Baudouin Van den Abeele, Louvain-la-Neuve, 2008, p. 141-176.
“Vliegende bladeren aan de levensboom”, in The Plant World. Geneeskunde, plantkunde, symbolisch, red. Agostino Paravicini Bagliani, Firenze: SISMEL – Edizioni del Galluzzo, 2009 (Micrologus' Bibliotheek, 30), p. 373-401 en 12 afb.
“De blik van een middeleeuwer op de Grieks-Romeinse jacht”, in Ancient Hunts. Praktijken en representaties in de Grieks-Romeinse wereld (3e eeuw voor Christus - 4e eeuw na Christus), ed. Jean Trinquier en Christophe Vendries, Rennes, 2009, p. 273-281.
Huidige activiteiten
Belangrijkste werk in uitvoering
Uitgave van de encyclopedie De proprietatibus rerum van Bartholomeus de Engelsman (ca 1240)
Uitgave van de inventarissen van de boekhandelaar van de hertogen van Bourgondië
Lesgeven (cursussen en seminars)
UCL: Paleografie; Geschiedenis van de wetenschappen uit de middeleeuwen (met G. de Callataÿ); Religieuze en culturele geschiedenis
French 
Dutch