Deze conferentiecyclus wordt gezamenlijk georganiseerd door het Nationaal Centrum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen CNHS en de Riches Claires-bibliotheek.
Avec le soutien de la Commission communautaire française
Dinsdag 4 februari om 18.30 uur
Ontwikkeling en overdracht van artistieke kennis bij de ontvangers van de Middeleeuwen door Sylvie Neven, FRS-FNRS-onderzoeker aan de Universiteit van Luik
Iedereen die geïnteresseerd is in middeleeuwse artistieke kennis moet rekening houden met de teksten van schilders, graveurs en architecten uit die tijd, om hun kennis aan andere kunstenaars over te dragen of op grotere schaal te verspreiden. Het waren echter niet altijd beoefenaars die deze geschriften schreven. Sommige werden gedaan door leken, meestal schriftgeleerden en/of religieuze mensen, die doordrongen waren van het idee dat schrijven de praktijk domineert. Dit is het geval voor artistieke receptenboeken die ons informeren over de voorbereiding en uitvoering van de materialen die voorheen ter beschikking stonden van kunstenaars en die verslag doen van hun technieken en hun artistieke beheersing.
In werkelijkheid namen verschillende categorieën individuen deel aan het schrijven en verspreiden van deze werken. Op basis van een uitgebreid corpus van middeleeuwse ontvangers, voornamelijk gewijd aan de schilderkunst en de verlichtingskunst, zullen we de verschillende interesses en motivaties van deze mensen bepalen. Het zal ook een kwestie zijn van het nauwkeuriger definiëren van hun betrokkenheid bij de overdracht van artistieke kennis. We zullen dus aantonen dat hun rol niet beperkt was tot eenvoudig kopiëren, door bovendien de compositiemethoden van oude ontvangers in ogenschouw te nemen en de wijzigingen waaraan ze in de loop van de tijd werden onderworpen. We zullen zien hoe deze receptenverzamelingen, uit anonieme verzamelingen, beetje bij beetje echte verhandelingen over kleur, materialen en beeldtechnieken van die tijd zullen worden.
Daarbij zullen we echte netwerken van persoonlijkheden onder de aandacht brengen, waarbinnen ambachtslieden, schriftgeleerden en geleerden de artistieke kennis van die tijd experimenteerden, organiseerden, uitwisselden en verspreidden.
Dinsdag 18 maart om 18.30 uur
Het ontdekken van de elementen van de materie door Jean C. BAUDET, filosoof
Wat is materie, ‘waar’ de wereld van gemaakt is? Met deze vraag begon de filosofie in Griekenland ruim tweeënhalfduizend jaar geleden, en uit dit filosofische onderzoek zal de wetenschap een paar eeuwen geleden voortkomen. We zullen daarom de eerste antwoorden op deze grote vraag onderzoeken, waarbij we eerst de geschiedenis van de filosofie en daarna die van de wetenschap – natuurkunde en scheikunde – doornemen. En we zullen zien dat de menselijke geest heen en weer geslingerd heeft tussen het Ene en het Veelvoudige, tussen het substantiële en het structuralistische, beginnend met het idee van een uniek ‘element’ bij Thales van Milete, en vervolgens met het idee dat hele getallen aan de bron liggen van alles. dingen met Pythagoras van Samos, vervolgens met meer uitgebreide theorieën (de vier elementen van Empedocles, de drie principes van Paracelsus, enz.), en tenslotte met deze buitengewone ontdekking van de tafel ‘van alle elementen’ door Dimitri Mendéléev in 1869. Dit Een reis door de tijd en de meest uiteenlopende ideeën over de uiteindelijke samenstelling van de wereld zullen ons in staat stellen enkele conclusies te trekken over het mechanisme van ‘wetenschappelijke vooruitgang’.
Dinsdag 1 april om 18.30 uur
Oorlog, deze ‘prachtige kans…’: wetenschap, technologie en samenleving tijdens de Eerste Wereldoorlog door Kenneth Bertrams, gediplomeerd FNRS-onderzoeker en docent aan de ULB
Voor veel waarnemers wordt de Eerste Wereldoorlog beschouwd als het eerste grote ‘wetenschappelijke’ of ‘technologische’ conflict in de geschiedenis. Laten we de introductie van tanks, kruisers en onderzeeërs noemen, het gebruik aan het front van controversiële explosieven zoals chemische gassen, het belang van militaire chirurgie en medicijnen, de rol van experts in de generale staven en civiele besturen, de “ wetenschappelijke” organisatie van het werk achter het front, in de fabrieken, enz. Er zijn talloze voorbeelden die de opkomst van de ‘technowetenschap’ in de samenleving laten zien en de vervaging van de grenzen tussen de civiele en militaire, fundamentele en toegepaste aard van de wetenschap.
Op basis van het recente werk van historici zal de presentatie proberen de balans op te maken van de militaire kwesties, het economische gewicht en de politieke aard van wetenschappelijke praktijken tijdens de Grote Oorlog. De nadruk zal worden gelegd op de houding van enkele Belgische en buitenlandse geleerden en de manier waarop de oorlog voor velen van hen een “politieke opvoeding” vormde.
Dinsdag 13 mei om 18.30 uur
Fotografie is het ware netvlies van de wetenschapper: fotografie en wetenschap in België in de 19e eeuw door Marie-Christine Claes, Doctor in de kunstgeschiedenis, Hoofd van de informatiebibliotheek – Afdeling Documentatie van het Koninklijk Instituut voor Artistiek Erfgoed
Ruim vijftig jaar lang was fotografie de zaak van mensen met een goede kennis van de scheikunde (naast een goede kennis van de optische fysica), omdat tot de jaren tachtig van de negentiende eeuw de fotograaf zelf zijn negatieven en zijn fotopapieren moest maken.
Bovendien hebben veel Belgische wetenschappers fotografie gebruikt als onderdeel van hun activiteiten.
Aan de hand van concrete voorbeelden zullen we deze scheikundigen, artsen, astronomen of natuuronderzoekers onder de aandacht brengen, die fotografische technieken hebben verbeterd of geëxploiteerd. We zullen zien hoe Belgische wetenschappers – op internationaal niveau – hebben uitgeblonken in het verbeteren van het medium en hoe het heeft bijgedragen tot de ontwikkeling en promotie van onderzoek in België.
French 
Dutch